Diagnostiek

Hoe wordt ARFID vastgesteld?

Het vaststellen van ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder) vraagt om een zorgvuldige en multidisciplinaire aanpak. Omdat ARFID verschillende oorzaken en subtypes kan hebben, bestaat de diagnostiek uit meerdere stappen. Hieronder lees je hoe de diagnose ARFID in de praktijk wordt gesteld en welke onderzoeken helpen om ARFID betrouwbaar te herkennen.

1. Uitgebreide intake en klinisch interview

De ARFID-diagnose begint met een grondige bevraging van:

• anamnese

• huidige eetpatronen en voedselvermijding

• symptomen zoals misselijkheid, walging, angst of overprikkeling

• groei, gewicht en geschiedenis van eetproblemen

• sensorische gevoeligheden

• impact op school, werk of sociale situaties

Dit gesprek helpt om de symptomen van ARFID duidelijk in kaart te brengen.

2. Medisch onderzoek en groeicontrole

Om medische oorzaken uit te sluiten en de gevolgen van het eetpatroon te beoordelen, volgt meestal een:

• lichamelijk onderzoek

• controle van gewicht, lengte en groeicurves

• bloedonderzoek (vitaminen, mineralen, ijzer, …)

• evaluatie van maag-darmklachten of slikproblemen

Dit is belangrijk om mogelijke voedingsstoffentekorten of ondervoeding tijdig op te sporen.

3. Psychologische diagnostiek

Een psycholoog, psychiater, psychotherapeut, psychologisch consulent, gedragswetenschapper of gedragscounselor onderzoekt:

• angst voor eten, slikangst of traumatische ervaringen

• sensorische gevoeligheid (smaak, textuur, geur, temperatuur)

• verminderde eetlust of gebrek aan hongerprikkels

• comorbiditeiten zoals ADHD, autisme of angststoornissen

Vaak worden gestandaardiseerde ARFID-screenings gebruikt, zoals:

• PARDI-AR-Q (PARDI ARFID Quenstionnaire): hiermee kan de waarschijnlijkheidsdiagnose gesteld worden, te gebruiken door verschillende beroepsprofielen

• PARDI (Pica-ARFID-Rumination Disorder Interview): officiële ARFID diagnose, enkel te gebruiken door klinisch psychologen, klinisch orthopedagogen of psychiaters.

Deze tests maken de ARFID-subtypes duidelijk, wat essentieel is voor een gerichte behandeling.

4. Observatie van eetgedrag

Soms wordt het eetgedrag rechtstreeks geobserveerd, bijvoorbeeld:

• tijdens een maaltijd in de praktijk

• via video-opnames

• via eetdagboeken of voedingsregistraties

Dit helpt om sensorische reacties, angstsignalen en vermijdingsgedrag nauwkeurig te beoordelen.

5. Evaluatie van de impact

ARFID wordt pas gediagnosticeerd wanneer het eetgedrag leidt tot:

• gewichtsverlies of onvoldoende groei

• voedingsstoffentekorten

• afhankelijkheid van supplementen of medische voeding

• functionele beperkingen, zoals moeite met school, werk of sociale activiteiten

Deze stap bepaalt ook de ernst van de eetstoornis.

6. Multidisciplinaire conclusie

Een diagnose wordt idealiter gesteld door een gespecialiseerd team, zoals:

• arts of kinderarts

• psycholoog of psychiater

• diëtist met ervaring in eetstoornissen en ARFID

• gedragstherapeut of gedragscounselor

Samen beoordelen zij of de DSM-5-TR criteria voor ARFID worden vervuld en welk subtype (gebrek aan interesse, sensorische gevoeligheid, angst voor aversieve gevolgen) aanwezig is.

Waarom is een correcte ARFID-diagnose belangrijk?

ARFID wordt vaak gemist of verkeerd begrepen. Een juiste diagnose:

• voorkomt dat klachten onnodig verergeren

• helpt bij het kiezen van de juiste behandeling

• geeft duidelijkheid voor ouders, school en omgeving

• vermindert stress en onzekerheid over het eetgedrag

ARFID heeft grote gevolgen op biologisch, psychologisch en sociaal vlak. Wanneer men ARFID te laat vaststelt, ontstaat een bepaald eetpatroon wat moeilijker te veranderen is. De impact op kinderen en hun gezinnen is groot waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Bovendien is er een verhoogd risico op eetstoornissen in de adolescentie of volwassenheid indien er geen intensieve multidisciplinaire behandeling volgt. Verder blijkt dat ARFID steeds subklinisch ontstaat met mildere tot ernstigere eetproblemen. Indien de detectie hiervan en de juiste ondersteuning uitblijft, breidt het eetprobleem steeds verder uit tot het uiteindelijk uitmondt in ARFID. Dat is vaak het geval bij de eerste twee subtypes. Het derde subtype ontstaat doorgaans wel plots doordat er een duidelijke traumatische gebeurtenis aan de basis ligt. Niettemin kan met zekerheid gezegd worden dat ARFID doorgaans sluimerend ontstaat. Vroegdetectie is dus cruciaal om escalatie te vermijden. Hoe sneller ARFID herkend wordt, hoe beter de prognose.